akut radyasyon sendromu ne demek?

Radyasyon hastalığı olarak da bilinen Akut Radyasyon Sendromu ( ARS ), kısa bir süre boyunca yüksek miktarlarda iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalınması nedeniyle ortaya çıkan sağlık etkileridir.¹ İlk günlerde semptomlar mide bulantısı, kusma ve iştahsızlığı olabilir.² Bunu birkaç saatliğine ya da haftalığına küçük semptomlar takip edebilir.³ Bundan sonra, toplam radyasyon dozuna bağlı olarak, insanlarda enfeksiyon, kanama, dehidrasyon ve şaşkınlık gelişebilir veya az semptomlu olarak geçirilebilir.⁴ Son olaraksa bunu ölüm ya da iyileşme izler.⁵ Belirtiler bir saat içinde başlayabilir ve birkaç ay sürebilir.⁶

Radyasyon genellikle vücudun dışındaki bir kaynakta oluşur, vücudun çoğu maruz kalacak şekilde uygulanır ve 0.7 Gy'den (70 rad) daha büyük bir doz içerir.⁷ Genellikle üç türe ayrılır: i) kemik iliği sendromu (0.7 ila 10 Gy); ii) gastrointestinal sendrom (10 ila 50 Gy); ve iii) nörovasküler sendrom (> 50 Gy).⁸⁹ Bu tür radyasyon kaynakları, nükleer reaktörler, siklotronlar ve kanser terapisinde kullanılan bazı cihazları olabilir.¹⁰ En çok etkilenen hücreler genellikle hızla bölünen hücrelerdir.¹¹ Tanı geçmişteki maruz kalmalara ve semptomlara dayanılarak yapılır.¹² Tekrarlanan tam kan sayımı (CBC), maruz kalmanın şiddetini gösterebilir.¹³

Akut radyasyon sendromunun tedavisi genellikle destekleyici bir bakımdır.¹⁴ Bu bakım kan nakli, antibiyotik, koloni stimüle edici faktörler veya kök hücre nakli içerebilir.¹⁵ Radyoaktif madde ciltte veya midede kalırsa çıkarılmalıdır.¹⁶ Radyoiyot solunursa veya yutulursa, potasyum iyodür önerilebilir.¹⁷ Lösemi ve hayatta kalanlar arasındaki diğer kanserler gibi komplikasyonlara her zamanki gibi müdahale edilir.¹⁸ Kısa vadeli sonuçlar maruz kalma dozuna bağlıdır.¹⁹

ARS genellikle nadirdir. Buna rağmen tek bir olay nispeten çok sayıda insanı etkileyebilir. Hiroşima ve Nagazaki'nin atom bombalanmasından ve Çernobil nükleer santral felaketinden sonra kayda değer vakalar meydana gelmiştir. ARS, nispeten düşük radyasyon dozlarına uzun süre maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan kronik radyasyon sendromundan farklıdır.